Volgens een recent bericht in de krant Radikal heeft de Turkse politie in de eerste negen maanden van 2014 in totaal 171.000 illegale boeken in beslag genomen. Geen illegale kopieën van e-books, maar gewone papieren boeken die clandestien gedrukt en verhandeld worden. Behalve de boeken zelf zijn ook drukpersen en andere drukkersbenodigdheden geconfisqueerd. De roofdrukken, of ‘piratendrukken’ zoals ze letterlijk in het Turks heten, worden uitgegeven zonder toestemming van de auteur en uitgever.

Roofdrukken vormen al jaren een groot probleem in Turkije. Het zijn vooral – maar niet alleen – dure studieboeken en populaire romans die als roofdruk op de markt verschijnen, boeken dus waarvoor veel lezers te vinden zijn. Klanten laten zich verleiden door de prijs: roofdrukken zijn een heel stuk goedkoper dan legaal gedrukte boeken. En anders dan de naam suggereert hoef je er niet voor naar schimmige plekken. Illegale boeken zijn heel gemakkelijk te krijgen, bijvoorbeeld in stalletjes op straat. Er gaat dan ook veel geld in de sector om.

Dat is geld dat eigenlijk bij anderen terecht zou moeten komen. Door de inbreuk op het auteursrecht ontvangen de rechthebbende auteurs en vertalers geen inkomsten uit de verkoop van de boeken, hun uitgevers evenmin. De overheid ziet belastinggeld aan haar neus voorbij gaan. Het ministerie probeert het probleem onder andere tegen te gaan met kleine hologramstickers op de achterflap van boeken, een minicertificaat dat moet garanderen dat het boek in kwestie een een legaal exemplaar is, maar ook met die stickers wordt fraude gepleegd.

De schade die de roofdrukindustrie toebrengt beperkt zich niet tot de rechthebbenden van de illegaal gedrukte titels. Tuğrul Paşaoğlu, uitgever bij İletişim en voorzitter van Yaybir, een bond van uitgevers, waarschuwde in een interview een aantal jaren geleden voor de verschraling van het culturele aanbod als gevolg van roofdrukken. Paşaoğlu: ‘Het [aantal titels dat per jaar als roofdruk verschijnt] lijkt misschien niet eens zo groot, maar het zijn juist de bestsellers die worden gedrukt, oftewel de boeken die de belangrijkste inkomstenbron zijn voor uitgeverijen. Vooral voor kleinere uitgeverijen heeft dat grote gevolgen. Denk bijvoorbeeld aan de uitgever die De wereld van Sofie heeft uitgebracht. Van de drie verkochte exemplaren is er maar één origineel. Het geld verdwijnt, en komt niet terug in de sector. Als dat jarenlang aanhoudt, ontstaat er een culturele armoede. Een goed verkocht boek houdt weer een mogelijke nieuwe investering in, een nieuwe uitdaging voor de uitgever. Nu wordt het uitbrengen van nieuwe boeken uitgesteld en bovendien loopt de kwaliteit terug, bijvoorbeeld omdat goede vertalers niet meer van vorige opbrengsten zijn te betalen.

Voor de literaire titels onder de dit jaar in beslag genomen roofdrukken stelde Radikal een top tien op van de meest gekopieerde auteurs. Elif Shafak, van wie dit jaar een nieuwe roman verscheen, staat met 22.000 exemplaren op nummer 1. Twee andere veel schrijvende en veel gelezen auteurs, Ayşe Kulin (18.000 exemplaren) en Ahmet Ümit staan met respectievelijk 18.000 en 13.000 exemplaren op de tweede en derde plaats. Maar het zijn niet alleen de meest recente boeken die als roofdruk verschijnen. Van Oğuz Atay’s debuutroman Tutunamayanlar (‘Het leven in stukken’), dat in 1971/1972 voor het eerst uitkwam maar nog steeds veel gelezen wordt, zijn 5.900 exemplaren in beslag genomen. Atay staat daarmee op de negende plaats. Die aantallen laten zien hoe groot het probleem is. Ter vergelijking: de meeste romans worden in Turkije uitgebracht in een oplage van vijftienhonderd tot tweeduizend exemplaren.