Het leven gaat onstuitbaar zijn gang – Inleiding bij een nieuwe rubriek met literair nieuws uit Turkije en andere landen
Een paar jaar geleden stond er in De Volkskrant een bijzondere foto. Vier vrouwen in een bijna leeg landschap. Geen ongerepte natuur: je ziet een stukje van wat een hoge paal moet zijn, iets voor telefoonkabels of elektriciteitsleidingen misschien. Verder op de...
![En de hele wereld dreunde mee – Oğuz Atays overdonderende ‘Het leven in stukken’ [opnieuw actueel]](https://www.literatuuruitturkije.nl/wp-content/uploads/2008/03/oguz.atay_.2.guler_-scaled-e1614956143431.jpg)
En de hele wereld dreunde mee – Oğuz Atays overdonderende ‘Het leven in stukken’ [opnieuw actueel]
Als je begint in een nieuwe literatuur, in een taal die je net aan het leren bent, dan blijken die boeken later vaak te zijn omgeven met herinneringen aan het lezen zelf, aan de verovering van de taal, de fascinatie die die oproept. Over ‘De heer Cevdet en zonen’, een familiekroniek en het debuut van Orhan Pamuk, hangt voor altijd een triomfantelijke glans, omdat dat het eerste Turkse boek was dat ik gewoon, in het gras kon lezen, zonder maar een grammatica in de buurt. En ‘Tutunamayanlar’ (‘Het leven in stukken’) een hele tijd daarna, blijft het boek waar ik het eerst en het vaakst hardop om heb zitten lachen. En dat ook afgezien daarvan overdonderend was – dat zoiets kon, in het Turks!
Eus presenteert verhalen van Oğuz Atay, Sema Kaygusuz en anderen (Deventer, 19 oktober 2024)
Korte verhalen zijn een geliefd genre in Turkije. Op 19 oktober presenteert Özcan Akyol, ook wel bekend als Eus, een avond waarop Nazmiye Oral en andere acteurs vijf verhalen in het Nederlands opvoeren. Op het programma staan indringende verhalen van Oğuz Atay (uit de...
Foto’s en verhalen van de eerste generatie vrouwen uit Turkije in Nederland (Rotterdam, 28 september 2024 – 25 mei 2025)
Vanaf eind jaren zestig kwamen de eerste vrouwen uit Turkije naar Nederland om hier een nieuw leven op te bouwen. Hoe zagen hun levens in Nederland er werkelijk uit? En wat voor levens lieten ze achter in Turkije? De tentoonstelling ‘Je moest eens weten’ van fotograaf...
Orhan Pamuk over ‘Novels, Museums and the Idea of Europe’ (Rotterdam, 28 september 2024)
Op zaterdag 28 september 2024 geeft Orhan Pamuk een lezing in Rotterdam: ‘Novels, Museums and the Idea of Europe’. Na de lezing volgt een publiek gesprek. Pamuks interesse voor musea is niet nieuw. In 2012 opende hij zelf een museum in Istanbul, het Museum van de...
Pas verschenen: ‘Wachten op de angst’. Verhalen van Oğuz Atay
Een man die in een witte vrouwenmantel door het drukke centrum van een stad rent, de menigte ontvlucht, naar een plek waar niemand hem nog kan volgen. Een ander die plots een brief ontvangt – een dreigbrief? Van wie? In wat voor onbegrijpelijke taal? Een...
Pas verschenen: ‘De kille nachten van de jeugd’, roman van Tezer Özlü
Onlangs verscheen bij Uitgeverij Jurgen Maas De kille nachten van de jeugd. In deze bijzondere, korte roman wervelt Tezer Özlü door haar eigen leven, en door de moderne geschiedenis van Turkije. Özlü’s jeugd wordt getekend door een autoritaire vader, door de donkere...
Net verschenen: ‘Een zandstorm, zeiden ze’, roman van Çiler İlhan
Vandaag verschijnt Een zandstorm, zeiden ze, het romandebuut van Çiler İlhan (1972). De negentien scènes in Een zandstorm, zeiden ze beschrijven samen één dag, de dag waarop Leyla uit het dorpje Eigenheim zich zal verloven met Bilal, een van haar verwanten, afkomstig...
Lezing over het ‘Boek der Koningen’ (Leiden, 23 april 2024)
Wie Ik heet Karmozijn heeft gelezen, de roman van Orhan Pamuk, herinnert zich ongetwijfeld de beschrijvingen van de indrukwekkende miniaturen uit het Boek der Koningen. De Shahname, zoals het boek oorspronkelijk heet, is een omvangrijk epos in verzen, meer dan duizend...
Foto-expositie van Ara Güler (Foam, Amsterdam, 23 juni – 8 november 2023)
Wie ‘Istanbul. Herinneringen en de stad’ van Orhan Pamuk heeft gelezen, kent het werk van Ara Güler. Het werk van deze fotograaf, ‘het oog van Istanbul’, is nu in Amsterdam te zien.
Nu inschrijven: workshop kennismaking met literair vertalen Turks – Nederlands (23 september 2023, Zaandam)
Ben je benieuwd hoe het is om een Turkse literaire tekst in het Nederlands te vertalen? Op 23 september 2023 geef ik een workshop voor beginnend literair vertalers. Voorafgaand aan de workshop maken de deelnemers een vertaling van enkele fragmenten uit een kort verhaal van een moderne Turkse auteur.
Een weerwolf in Istanbul. Over ‘De lanterfanter’ van Yusuf Atılgan
Wie aan benauwende conventies en knellende familiebanden wil ontsnappen, wie een ander, een eigen leven wil, trekt naar de stad. Dat is logisch, want een stad is veel te groot om op iedereen te kunnen letten, te divers om te kunnen eisen dat iedereen hetzelfde doet. Voor zulke mensen lonkt de grote stad als een paradijs, een baaierd van mogelijkheden, een oord waar tussen droom en daad veel minder in de weg staat. C., de hoofdpersoon van ‘De lanterfanter’, woont in zo’n grote stad.
Nu te lezen: kort verhaal van Yavuz Ekinci in ‘De Gids’
‘De uitzwaaiers zwaaiden, floten, wierpen kushandjes… En de bus liet de bergen, de beken, de steden en de dorpen achter zich.’ Dat schrijft Yavuz Ekinci in ‘Noem me İsmaël’, een kort verhaal dat nu te lezen is in ‘De Gids’.
‘Grote delen van de Arabische boekenwereld blijven voor Nederlandstalige lezers onzichtbaar’
Voor Counterpoint / Contrepoint, een tweetalig tijdschrift over literair vertalen, interviewde ik mijn collega Djûke Poppinga, de Nederlandse vertaalster van een groot aantal Arabische romans, zoals De Midaksteeg van Nagieb Mahfoez, Allah 99 van Hassan Blasim en De automobielclub van Caïro van Alaa al Aswani.
Benefietactie voor aardbevingsslachtoffers bij De Nieuwe Boekhandel (27 mei – 30 juni 2023, Amsterdam)
In februari werden Turkije en Syrië getroffen door een afgrijselijke aardbeving. De ramp is inmiddels van de voorpagina’s verdwenen, maar de nood is nog steeds hoog. De Nieuwe Boekhandel in Amsterdam is daarom gestart met een benefietactie.
Donderdag 9 maart: benefiet van Turkse, Koerdische en Arabische schrijvers en vertalers voor aardbevingsslachtoffers
Orhan Pamuk, Elif Shafak, Sema Kaygusuz, Maureen Freely, Ghayath Almadhoun, Laila Lalami, Bachtyar Ali, Nick Glastonbury en vele andere Turkse, Koerdische en Arabische schrijvers en vertalers lezen op donderdag 9 maart voor.
De bijeenkomst, georganiseerd door Words without Borders, is getiteld: ‘Words for Relief’. Het doel van de onlinebijeenkomst is om geld in te zamelen voor hulporganisaties en solidariteit te tonen met de slachtoffers van de aardbevingen die afgelopen februari plaatsvonden in Turkije en Syrië.
Nu met grote korting te koop: drie Turkse romans en een boek over Turkije
Soms besluit een uitgever een boek in de ramsj te doen: het boek bevalt, maar de plaats op de plank wordt te duur. Hieronder vier titels die dat lot is overkomen. De boeken – nieuwe exemplaren – zijn met grote korting bij mij te koop.
Dankwoord bij Martinus Nijhoff Vertaalprijs 2022
‘Toen ik begon met Turks werd ik gegrepen door het vreemde, door het ongewone. Maar het leren van een taal vraagt tijd. Ondertussen reisde ik door Turkije, woonde en werkte er, leerde mensen kennen, leefde er. Hoe langer ik me bezighield met die taal, hoe meer het ongewone gewoon werd. Tegelijkertijd bleek dat voor mij zo vertrouwde Nederlands soms allerlei ongewone aspecten te hebben. Het is zoals die ene keer dat er in een Istanbuls museum een expositie werd gehouden van Nederlandse schilders uit de zeventiende eeuw. Talloze malen…’
Nieuwe roman van Orhan Pamuk: De nachten van de pest
Net van de drukker, bijna in de winkel – de nieuwe roman van Orhan Pamuk, De nachten van de pest (Turkse titel: Veba Geceleri), is uit.
Podcast over de korte verhalen van Sait Faik Abasıyanık
Uitgelezen verhalen brengt een nieuwe korte verhalenpodcast uit, deze keer over Sait Faik Abasıyanık (1906-1954), bekend om zijn grote inlevingsvermogen en beeldende observaties.
Nu uit: nieuwe roman van Burhan Sönmez
Na Istanbul, Istanbul en De onschuldigen heeft uitgeverij Orlando een nieuwe roman uitgebracht van de Turkse auteur Burhan Sönmez: Labyrint. Boratin, een blueszanger in Istanbul, wordt wakker van een bel. Hij ziet een openstaande balkondeur. Vitrage die opbolt. Maar...
Istanbul – bericht van de andere kant (Amsterdam, Frascati-theater, 27 t/m 31 oktober 2020)
Op 21 november 2017 vertrekt een vader naar Istanbul. Een paar weken later worden zijn zoon en dochter gebeld door het Ministerie van Buitenlandse Zaken.
‘Jullie vader,’ klinkt het, ‘is alles, inclusief zichzelf, kwijtgeraakt. Waar hij nu is weten we niet.’
‘Counterpoint’ / ‘Contrepoint’: nieuw online tijdschrift over literair vertalen in Europa
Hoe kan het dat de Turkse taalhervormingen van honderd jaar geleden literair vertalers van nu nog altijd voor dilemma’s stellen? Hoe vertaal je een geneuried deuntje in een komedie van de Griekse dichter Aristophanes in modern Deens? Waardoor is de economische positie van literair vertalers in Europa de laatste jaren zo dramatisch verslechterd? En wat zijn de grote uitdagingen voor het vertalershuis in Amsterdam?
De Middellandse Zee als roofdier – gedicht en video van Ghayath Almadhoun
Deze keer geen bericht van het land maar van de zee. De Palestijns-Syrisch-Zweedse dichter Ghayath Almadhoun maakte een korte film over de Middellandse Zee, ‘een roofdier’ zoals hij die in een van zijn bundels noemt. Zijn gedicht ‘Évian’ en de videofilm met muziek van Blixa Bargeld…
In memoriam voor Adalet Ağaoğlu (1929-2020) in De Groene Amsterdammer
Twee weken geleden, op 14 juli, stierf de schrijfster Adalet Ağaoğlu in haar woonplaats Istanbul. Ze laat een omvangrijk en invloedrijk oeuvre na: romans, korte verhalen, toneelstukken, hoorspelen, beschouwingen en dagboeken. Grappig genoeg zijn die genres al terug te vinden in…
Radio Doc zendt Leesdees uit over ‘Gaan liggen om te sterven’
In het radioprogramma Leesdees wordt maandelijks een bijzonder boek uit de twintigste eeuw besproken. Aflevering 25 is geheel gewijd aan Gaan liggen om te sterven, een roman van de Turkse schrijfster Adalet Ağaoğlu. Journaliste Irene Houthuijs spreekt met vertaler...
Net verschenen: ‘Gaan liggen om te sterven’ van Adalet Ağaoğlu
Ankara, 1968. Aysel, een succesvol docente aan de universiteit, getrouwd met academicus Ömer, komt een hotelkamer binnen. Ze hoopt er te sterven. Wachtend op de dood overziet ze haar leven en het land waarin ze is opgegroeid: de jonge republiek Turkije. Kort voordat ze het hotel binnengaat, heeft ze het bed gedeeld met een van haar studenten, Engin, een jongen uit een arbeidersmilieu, actief in de beweging van 1968. De gebeurtenis confronteert Aysel met een andere sociaaleconomische klasse, een andere generatie, een ander idee van vrijheid.
Murathan Mungan over zijn poëzie (Leiden, 30 april 2019)
Op dinsdag 30 april is schrijver Murathan Mungan te gast bij het centrum LUCIS van de Universiteit van Leiden en boekhandel INDEX Poetry Books. Murathan Mungan (1955) is de auteur van vele romans, poëziebundels, theaterstukken en non-fictieboeken. Tijdens de bijeenkomst in Leiden zal het accent liggen op zijn gedichten.
Zestig jaar Nederlands Instituut Turkije / Feestelijke presentatie van ‘Standplaats Istanbul’ (Leiden, 28 november 2018)
Op 28 november 2018 viert het Nederlands Instituut in Turkije (NIT) zijn zestigjarig bestaan met een middag- en avondprogramma in het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) in Leiden. De dag biedt workshops, interviews, een boekpresentatie en een keynote lecture, voor...
Yusuf Atılgan en Murat Işık bij boekhandel Roelants (Nijmegen, 5 april 2018)
Op donderdagavond 5 april 2018 staat boekhandel Roelants in Nijmegen in het teken van het werk van de schrijvers Yusuf Atılgan en Murat Işık. Yusuf Atılgan (1921 - 1989) maakte in Turkije onuitwisbare indruk met twee romans. Van Atılgans eerste roman, Aylak adam,...
Nawoord bij ‘Hotel Moederland’ – roman van Yusuf Atılgan
Na De lanterfanter publiceerde Uitgeverij Jurgen Maas in het najaar van 2017 een tweede roman van Yusuf Atılgan. Hieronder het nawoord dat ik bij deze roman schreef. ‘Waren anderen per se nodig?’ peinst Zebercet in zijn fauteuil, nadat een politiecommissaris...
Personages die ‘Deugd’, ‘Vrij’ of ‘Revolutie’ heten – eigennamen in vertalingen
Naar aanleiding van het verschijnen van De vrouw met het rode haar, mijn vertaling van de nieuwe roman van Orhan Pamuk, vroeg tijdschrift Onze Taal me een kort stukje te schrijven over een vertaalprobleem en een -oplossing. Onderstaande bijdrage verscheen in het...
Baklava en noten – Hoe Turkse romans fictie worden
Geschreven in samenwerking met Karel Giltay* 'Fictie doet zich graag voor als realiteit', schrijft Guy Rooryck in zijn bespreking van de Perzische brieven van Montesquieu. (1) Dat is waar. Maar soms ook wordt fictie graag gepresenteerd als realiteit....
Performance over ‘Het klokkengelijkzetinstituut’ van Ahmet Hamdi Tanpınar (Amsterdam, 30 januari en 2 februari 2018)
Vanavond presenteert kunstenaar Baha Görkem Yalım een performance gebaseerd op Het klokkengelijkzetinstituut, een roman van Ahmet Hamdi Tanpınar. De Turkse tekst vormt samen met de Nederlandse, de Duitse en de Engelse vertaling van de roman het uitgangspunt voor de...
Terugkijken: dichter Efe Murad en ‘De straten van Istanbul – verzet en poëzie’
Dichter, essayist en criticus Efe Murad (1987) was een van de deelnemers aan het Haagse festival Winternachten 2018. Hij vertelde er over Istanbul, vijf jaar na de Gezi-protesten, en over de twee dichterswerelden in de stad.
Verzoek om informatie: wanneer kwam Fakir Baykurt naar Nederland?
Op de muur van Havikshorst nummer 1 in Leiden staat het gedicht ´Gelincikler' ('Klaprozen') van de Turkse schrijver en vakbondsman Fakir Baykurt. Baykurt (Yeşilova, 1929 – Essen, 1999) is de auteur van een groot aantal romans, korte verhalen en kinderboeken. Vanaf de...
En nu het Turks – interview door Roger Abrahams over de vertaling ‘De vrouw met het rode haar’
Journalist Roger Abrahams houdt van taal (en van geschiedenis). Op zijn website schrijft hij regelmatig over allerlei 'niet-Nederlandse' talen. Aramees bijvoorbeeld. Sinds dit jaar heeft hij ook een speciale rubriek 'De vertalers', een serie interviews waarin een...
Net verschenen: ‘De vrouw met het rode haar’ van Orhan Pamuk
´Hoe meer ik aan de gebeurtenissen terugdenk, hoe meer ik in ze doordring. Daardoor voel ik dat u in mijn kielzog ook zult worden meegesleurd in de geheimen van wat het betekent vader en zoon te zijn.´ Dat schrijft Orhan Pamuk op de eerste pagina van zijn nieuwe...
Turkse dichter Zeynep Köylü woont 15-jarig bestaan van PEN-schrijversflat bij (Antwerpen, 17 november 2017)
Op 17 november viert PEN Vlaanderen het vijftienjarige bestaan van haar schrijversflat. De flat in Antwerpen staat open voor schrijvers uit het buitenland die een tijd in rust willen werken. Sinds vijf jaar vangt de PEN-Schrijversflat in samenwerking met het...
Literaire wandeling in Istanbul (6 mei 2017)
Veel auteurs uit Turkije zijn opgegroeid in Istanbul, of op latere leeftijd naar die stad verhuisd. En in veel van hun verhalen, romans en gedichten duikt de stad op als decor of personage. Op 6 mei 2017 organiseer ik in samenwerking met het Nederlands Instituut in...
Hoe vertaalden we de roman ‘Dat vreemde in mijn hoofd’ van Orhan Pamuk? (Vertalersgeluktournee, april 2017)
In april en mei trekt de Vertalersgeluktournee door Nederland. Welke keuzes maakt een vertaler? Voor welke dilemma’s komt zij (of hij) te staan? En wat maakt het vertalersvak zo mooi? In een aantal boekhandels verspreid door Nederland spreken vertalers over hun vak en...
Lezing over wandelaars in de Turkse literatuur (Istanbul, 21 april 2017)
Een straat in Beyoğlu, Istanbul (foto: J. Lubbock, 2015. Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0) Wandelen, slenteren, verdwalen in de straten: lopen en Istanbul horen bij elkaar. Ook in de literatuur. Sommige personages uit de bekendste Turkse romans en korte verhalen...
Smaakverschil en beeldvorming – Hobbels bij de selectie van Turkse teksten voor vertaling in het Nederlands
Turks, dat is lange tijd geen taal geweest die veel Nederlanders associeerden met wereldliteratuur, of zelfs maar met boeken. Terwijl talen als het Russisch, Frans of Spaans onmiddellijk literair werk in gedachten riepen, was het voor veel Nederlandse lezers allesbehalve een open deur dat ook in het Turks poezie en romans geschreven konden worden, sterker nog, dat dat al lang gebeurde. Turks drukwerk werd eerder in verband gebracht met de kranten die de clientèle van theehuizen doorbladerde, een half oog gericht op het televisiescherm, dagbladen waarin de schreeuwerige kleurenfoto’s het ruimschoots wonnen van de tekst.
Yusuf Atılgan in Arnhem (donderdag 29 september 2016)
De roman De lanterfanter van Yusuf Atılgan was een van de vijf boeken die deze zomer favoriet waren bij boekhandel Hijman / Ongerijmd in Arnhem. Op donderdag 29 september organiseert de boekhandel daarom een avond over De lanterfanter. Ik vertel over Yusuf Atılgan,...
Nawoord bij ‘De lanterfanter’ – roman van Yusuf Atılgan
Gisteren is bij Uitgeverij Jurgen Maas De lanterfanter verschenen. Voor iedereen die niet bij de presentatie kon zijn of meer wil weten over Yusuf Atılgan en zijn roman, hieronder het nawoord dat ik bij De lanterfanter schreef.
Presentatie van ‘De lanterfanter’ – Nederlandse vertaling van roman van Yusuf Atılgan (19 mei, Amsterdam)
Op 19 mei verschijnt De lanterfanter, de Nederlandse vertaling van de roman Aylak Adam. ‘De lanterfanter’ is het debuut van de Turkse schrijver Yusuf Atilgan. Het verscheen in 1959. En het was een heel ongewoon debuut: C., de hoofdpersoon, is een van de eerste...
Net verschenen: ‘Dat vreemde in mijn hoofd’ van Orhan Pamuk
Zes jaar na het Het museum van de onschuld is er een nieuwe roman van Orhan Pamuk in het Nederlands verschenen: Dat vreemde in mijn hoofd. Het boek beschrijft ‘het leven, de avonturen en dromen’ van Mevlut Karataş, een optimistisch ingestelde jongen die in de jaren...
‘Radeloos als we waren’ bij de Vertalersgeluktournee (9, 11 en 20 mei 2016, Nijmegen en Amsterdam)
In april en mei trekt de Vertalersgeluktournee weer door Nederland. Welke keuzes maakt een vertaler? Voor welke dilemma's komt zij (of hij) te staan? Wat maakt het vertalersvak zo mooi? In een aantal boekhandels verspreid door Nederland spreken vertalers over hun vak...
De Droste-vertaler. Over het vertalen van ‘Radeloos als we waren’ van Barış Bıçakçı
Waarom, vraag je je soms af, zijn er toch zo weinig romanpersonages die vertalen? Universiteitsdocenten, reizigers, artsen, journalisten, rijke nietsdoeners, arme werklozen, daarvan zijn in romans genoeg voorbeelden te vinden. Zelfs over schrijvers schrijven schrijvers graag. Maar hoofdpersonen die vertalen?
Workshop literair vertalen Turks – Nederlands (16 april 2016, Utrecht)
Altijd al eens willen weten hoe een literair vertaler zijn keuzes maakt? En waarin literair vertalen verschilt van bijvoorbeeld juridisch of technisch vertalen? Voor iedereen met een goede kennis van Turks en Nederlands geef ik samen met mijn collega Mustafa Özen op...
‘Radeloos als we waren’ van Barış Bıçakçı genomineerd voor de Europese literatuurprijs 2016
Zojuist is bekend geworden dat de roman Radeloos als we waren van de Turkse auteur Barış Bıçakçı is genomineerd voor de Europese literatuurprijs. Bıçakçı’s roman, in Nederland uitgegeven door uitgeverij Leesmagazijn, staat samen met negentien andere romans uit Europa...
De ondernemende vertaler op de vertaalslag (7 maart 2016, Amsterdam)
Vertalers vertalen. Maar vaak niet alleen dat. Veel vertalers schrijven ook over de literatuur die ze vertalen, spreken erover op avonden, ze dragen ideeën voor boeken en auteurs aan bij uitgevers en tijdschriften. Of brengen hun vertalingen zingend ten gehore. ...
Een bozaventer in Istanbul – nieuwe roman van Orhan Pamuk
Eind vorig jaar verscheen na zes jaar een nieuwe roman van Orhan Pamuk, Kafamda Bir Tuhaflık. De titel (in het Nederlands: Dat vreemde in mijn hoofd) is ontleend aan een lang episch gedicht van William Wordsworth: The Prelude; or, Growth of a Poet’s Mind. Wordsworth...
Nâzım Hikmet-festival in Amsterdam (29 september – 3 oktober 2015)
Theater Rast in Amsterdam viert haar 15-jarig jubileum met een multidisciplinair festival gewijd aan het werk en het leven van de Turkse dichter Nâzım Hikmet (1902-1963). Het programma omvat onder meer de vertoning van een documentaire, lezingen, een theatrale...
Toen de tractor naar Turkije kwam – Reportage van Yaşar Kemal
Op 28 februari stierf in Istanbul de schrijver Yaşar Kemal (1923-2015). Jarenlang was hij Turkijes kandidaat voor de Nobelprijs voor de literatuur. Zijn debuutroman, Kleine Memed, is een van meest en een van de eerst vertaalde Turkse boeken. In veel landen, ook in...
Workshop literair vertalen voor beginners (26 september 2015, Utrecht)
Altijd al eens willen weten hoe een literair vertaler zijn keuzes maakt? En waarin literair vertalen verschilt van bijvoorbeeld juridisch of technisch vertalen?
Voor iedereen met een goede kennis van Turks en Nederlands geef ik samen met mijn collega Mustafa Özen op zaterdag 26 september 2015 een workshop literair vertalen uit het Turks voor beginners.
Net verschenen: roman ‘Radeloos als we waren’ van Barış Bıçakçı
In sommige romans gaat alles met een zekere lichtheid. Er wordt gewandeld over de bevroren vijver van een stadspark, er wordt gerookt, gekletst, er worden letters in de lucht geschreven. En zelfs een tas die als een onheilsbode bij de kapstok neerploft lijkt...
Stop de dreigende sluiting van het Nederlands Instituut in Turkije – handtekeningenactie en open brief
Het Nederlands Instituut in Turkije (NIT), opgericht in 1958, wordt met sluiting bedreigd. Mijn ingezonden brief tegen de plannen werd op 19 juni geplaatst op de opiniepagina van dagblad Trouw. Wie ook zijn steun wil betuigen aan het Nederlands Instituut, kan hier een...
De losse bladen van Fahrettin Örenli: exposities rond een kunstenaarsboek (april-mei 2015, Amsterdam)
In ‘Ik heet Karmozijn’ beschrijft Orhan Pamuk wat er met de miniaturenalbums in een paleisbibliotheek gebeurt als een sultan zijn macht verliest. De boeken vallen uiteen, de afzonderlijke bladen met tekeningen gaan ieder hun eigen weg, verlaten de planken van wat eens een bibliotheek was, raken in de tassen van rovers, handelaren, ambassadeurs en miniaturisten verspreid over landen en continenten. Het uitwaaieren van beeldend werk…
Het huis van Ahmet Hamdi Tanpınar
Een van de opvallendste gebouwen aan de İstiklâl Caddesi, de lange winkelstraat in het centrum van Istanbul, is Narmanlı Han. Vergeleken met de meeste andere oude panden in de straat heeft het een zeer lange en opvallend sobere gevel. De winkelstraat verwerkt per dag...
Yaşar Kemal in De Groene Amsterdammer: in memoriam
Onderstaand in memoriam schreef ik voor De Groene Amsterdammer van 11 maart 2015. Anna Karenina, Robinson Crusoe, Alice: sommige romanpersonages hebben zo’n sterk karakter, appelleren aan zoiets specifieks bij de lezers, dat ze haast loskomen van hun schrijvers. Als...
Koerdische auteur Yavuz Ekinci wil Koerdische literatuur bekender maken
Over Koerden horen we vooral in kranten. Dat is zelfs zo in Turkije, een land waar de Koerden ruim een vijfde van de totale bevolking uitmaken. Maar als het aan de jonge Koerdische auteur Yavuz Ekinci ligt, komt daar binnenkort verandering in. ‘Je hebt in de...
Prachtige ogen
Giftig van jaloezie en tegelijkertijd vervuld van het gevoel een sukkel te zijn loopt Mümtaz, de hoofdpersoon in de roman ‘Sereen’, op een koude, miezerige avond naar Taksim, naar het appartement in het centrum van Istanbul waar zijn geliefde Nuran naar hij wel zeker weet zich zonder hem zit te vermaken. Maar als hij eenmaal in het portiek staat, klaar om aan te bellen…
14 februari: Internationale dag van het korte verhaal
Ter gelegenheid van de dag een kort verhaal van Sema Kaygusuz, dat ik in 2013 vertaalde voor het tijdschrift De Gids: Wilde wijnruit. Behalve korte verhalen schreef Kaygusuz (1972) ook romans, een filmscenario, een theatertekst. Ze wordt geprezen om haar...
Tanpınars roman ‘Het klokkengelijkzetinstituut’ vertaald in het Italiaans
Na het Duits, Frans, Bosnisch, Macedonisch, Pools, Albaans, Kroatisch, Servisch, Georgisch, Hebreeuws, Bulgaars, Roemeens, Azeri, Arabisch, Nederlands, Spaans, Engels en nog zo'n twintig talen is de roman Saatleri Ayarlama Enstitüsü (‘Het klokkengelijkzetinstituut’)...
‘Osmaanse poëzie is als een compositie van Bach’ – Interview met de samenstellers van ‘Reisgenoten en wijnschenkers’
‘Osmaanse poëzie heeft een abstracte schoonheid die op je gevoel werkt.’ Zo karakteriseert turkoloog Jan Schmidt de poëzie die hij met zijn collega’s Sytske Sötemann en Sander de Groot in het Nederlands vertaalde: ‘Reisgenoten en wijnschenkers’. De vroegste gedichten in de bundel dateren uit de veertiende eeuw, het begin van het Osmaanse rijk, de laatste zijn geschreven in het begin van de twintigste eeuw, aan de vooravond van het ontstaan van de republiek Turkije.
Nawoord bij ‘Sereen’ van Ahmet Hamdi Tanpınar
In 2013 verscheen Sereen, mijn vertaling van de roman Huzur van Ahmet Hamdi Tanpınar. Hieronder het nawoord dat ik bij deze roman schreef. Een roman fleuve stond Ahmet Hamdi Tanpınar (1901-1962) voor ogen toen hij zich na zijn eerste gedichten, korte verhalen en...
De boekentoptien bij piraten
Volgens een recent bericht in de krant Radikal heeft de Turkse politie in de eerste negen maanden van 2014 in totaal 171.000 illegale boeken in beslag genomen. Geen illegale kopieën van e-books, maar gewone papieren boeken die clandestien gedrukt en verhandeld worden....
Sait Faik Abasıyanık – Vier plusjes (kort verhaal)
Dit voorjaar verscheen bij uitgeverij Podium Verhalen uit Istanbul - een selectie uit de korte verhalen van Sait Faik Abasıyanık. Als voorproefje staat nu op de site een van de mooiste verhalen uit de bundel, Vier plusjes. '(...) Goed, het verhaal. Ik stond te wachten...
Genres in Turkije (1) – Fictie of: hoe belangrijk is de roman eigenlijk?
Wie de lijst bekijkt van Turkse literatuur die in het Nederlands is vertaald, ziet vooral romans. Maar ga je naar de jaarlijkse boekenbeurs in Istanbul, dan moet je in het overvolle programma met lezingen, interviews en panels hard zoeken naar de naam van een...
Genres in Turkije (2) – Een uitgeefster over de populariteit van non-fictie
De politiek – tenminste, de eenduidige, expliciete variant – mag na 1980 grotendeels uit de Turkse fictie zijn verdwenen, de belangstelling voor maatschappelijke ontwikkelingen, zoals die ook al bleek uit de populariteit van columnisten, is gebleven. Dat is duidelijk...
Genres in Turkse literatuur (3): wat is er in vertaling van terug te zien?
Het Turkse literaire landschap biedt meer dan romans. Er is een levendige traditie van poëzie, korte verhalen en essays en analyses over politiek-maatschappelijke onderwerpen. Maar wat zien we van die variatie in Nederlandse vertalingen terug? Geeft het corpus van...
De eerste zinnen van Sait Faik Abasıyanık – Over het vertalen van ‘Verhalen uit Istanbul’
Volgens een van zijn collega-auteurs, Leylâ Erbil, was hij een schrijver met zijn tafel in zijn zak. Sait Faik Abasıyanık kon overal schrijven: op een bankje in het park, op een wiebelend tafeltje in een kroeg, desnoods op zijn knie. Dat kwam goed uit, want de ‘Turkse meester van het korte verhaal’ schrijft niet over binnenskamerse thema’s.
Pamuks Museum van de onschuld wint een prijs
Het ‘Museum van de onschuld’ van Orhan Pamuk is verkozen tot Europees museum van het jaar. De prijs, een initiatief van het European Museum Forum onder auspiciën van de Raad van Europa, werd op 18 mei jongstleden uitgereikt in Tallinn (Estland). Het museum dat Pamuk...
‘Verhalen uit Istanbul’ – Het oog van Sait Faik Abasıyanık
Bij de verschijning van Verhalen uit Istanbul, een verzameling van 35 korte verhalen geschreven door een van Turkijes belangrijkste auteurs: Sait Faik Abasıyanık. Hoe vaak zouden de woorden ‘kijken’, ‘zien’, ‘gadeslaan’ in de verhalen van Sait Faik Abasıyanık...
Istanbul als ballingsoord – De brieven van Fritz Rudolf Kraus
‘Ich bemerke, daß Stambul auf guten Aufnahmen unwirklich schön erscheint, während es, wenn man hier ist, meistens störende Erscheinungen gibt, welche die Schönheit trüben, auf dem Bild aber zum Glück nicht sichtbar werden.’ Dat schrijft de Duitse assyrioloog Fritz Rudolf Kraus op 20 februari 1938 uit zijn ballingsoord Istanbul. Hij is dan zeven maanden van huis en worstelt met huisbazen, bureaucratische molens, een nieuwe taal en cultuur en de eenzaamheid van een baan tussen 70.000 kleitabletten.
Schrijfster Ayşe Kulin in De Balie
Sytske Breunesse en Ineke ’t Hooft-Imhulsen vertaalden onlangs Vaarwel, Istanbul, een roman van Ayşe Kulin over een ministersgezin in de laatste jaren van het Osmaanse Rijk (1918-1922). Na de Eerste Wereldoorlog wordt het gedecimeerde Osmaanse Rijk bezet door...
‘Language is the mirror of our lives’: Oğuz Atay’s novel ‘Tutunamayanlar’ and its Dutch translation
(Een Nederlandse vertaling staat onder de Engelse tekst.) It’s often surprising to see how literature resists globalisation, how famous books in one language can be kept a secret from readers in other languages for many years. Dutch masterpieces, many of which have...
Groep vooraanstaande internationale schrijvers roept op tot grotere vrijheid van meningsuiting in Turkije
‘We are writers from around the world who love, live and breathe words. We are united in our belief that freedom of expression is a universal and fundamental human right. We are gravely concerned about “the freedom of words” in Turkey.’ Zo begint een brief die een...
Reisgenoten en wijnschenkers: Osmaanse poëzie in het Nederlands
Soms geven vertalingen een wel erg vertekend beeld. Niet van het karakter van een literaire tekst – tenminste niet als het om het werk van een goede vertaler gaat, en Nederland telt vele goede vertalers. Wel van het belang dat een bepaald literair genre in het land...
‘Wonen in een andere taal brengt je een stap dichter bij de poëzie’ – Dichteres Zeynep Köylü over een maand in Antwerpen
Zwijgzaamheid en stilte zijn de woorden die de dichteres Zeynep Köylü (1978) gebruikt als ze haar jeugd beschrijft, de jaren die ze doorbracht in een kleine stad in de steppe van Turkije. Hoe levendig ze zelf ook is en hoe lawaaierig haar huidige woonplaats Istanbul, die stilte lijkt haar nooit helemaal te verlaten. Misschien verklaart die tegenstelling tussen stilte en levendigheid wel haar fascinatie voor taal.
Articles in English
Although most of the articles on this site are written in Dutch, you will from now on also find contributions in English. Just click on “English” on the main bar of this site. The first post is an article about the novel Huzur (A Mind at Peace) by the Turkish novelist...
Een landkaart van klanken
Zo ervaart Mümtaz Istanbul als hij door de stad loopt en roeit, en bij de aanblik van allerlei gebouwen herinnerd wordt aan liederen en composities uit de klassieke Osmaanse muziek. Net als Leopold Bloom in Ulixes van James Joyce, loopt de hoofdpersoon van Ahmet Hamdi...
De muziek van ‘Sereen’
Voor sommige schrijvers lijkt de keuze voor literatuur een kwestie van toeval: hun belangstelling omvat haast het hele scala van kunst. Ahmet Hamdi Tanpınar is zo’n schrijver. Hij heeft geen andere discipline dan die van de literatuur beoefend, maar in zijn romans en...
Tanpınar, Dede Efendi en Istanbul in De Balie – Een avond rond de roman ‘Sereen’
Op 27 november organiseer ik met een aantal collega’s een avond rond de Turkse auteur Ahmet Hamdi Tanpınar en zijn roman Sereen (Turkse titel: Huzur). De roman verscheen in Turkije in 1949; dit jaar kwam mijn Nederlandse vertaling van het boek uit. Sereen vertelt het...
‘We zaten te zwijmelen boven de Turkse tekst’ – Ruud Keurentjes over de vertaling van Nâzım Hikmets magnum opus ‘Mensenlandschappen’
Interview door Hanneke van der Heijden In 1994, enkele jaren voordat ik als literair vertaler begon, leerde ik Wim van den Munkhof kennen. In een ijzige winter, in Ankara. We gaven er beiden les aan de vakgroep Nederlandse taal- en letterkunde. En we waren...
Binnenkort: hoe werd ‘Mensenlandschappen’ van Nâzım Hikmet in het Nederlands vertaald?
Als er in de twintigste eeuw één dichter is geweest die de gemoederen in Turkije heeft beziggehouden, dan is het Nâzım Hikmet. In literair opzicht maakte de dichter korte metten met alles waar de traditionele poëzie voor stond, in vorm en in inhoud, terwijl zijn...
‘Translators are a waste of space’
Vertaalde boeken zijn vertaald door een uhm... vertaler. Een open deur, zou je denken. Of toch niet? Het is een feit dat vertalersnamen geregeld ontbreken in boekbesprekingen, uitgeverscatalogussen, soms zelfs in de vertaalde boeken zelf. Maar boeken vertalen zichzelf...
In het novembernummer van De Gids: een kort verhaal van Sema Kaygusuz
Literair maandblad De Gids publiceert in zijn novembernummer Wilde wijnruit, een indringend verhaal van de schrijfster Sema Kaygusuz: ‘Te midden van ronddwarrelend roet en in een geur van brandhout trok Canan alles wat ze aan had uit en smeet het in de droogste hoek...
Zelfstandige boekhandels in Taksim in moeilijkheden
Kleine boekhandelaren in het centrum van Istanbul klagen – niet zozeer over landgenoten die geen boeken meer willen lezen, als wel over de almaar hogere huren die ze voor hun panden moeten betalen. De gentrificatie in de wijk Taksim drijft de winkelhuren op,...
Tıflî-verhalen en brieven: van genres die komen en weer gaan
‘Een van de leuke dingen van een bestaan als osmanist,’ zei David Selim Sayers twee weken geleden tijdens een lezing, ‘is dat je een geheel nieuw literair genre kunt ontdekken.’ Dat wil zeggen, een genre dat in andere literaturen niet of nauwelijks bestaat. En dat...
Vertaalster van het eerste uur Güzin Dino (1910-2013) gestorven
Begin juni werd in Parijs de vertaalster, schrijfster en literatuurwetenschapster Güzin Dino begraven. Dino werd in 1910 in Istanbul geboren, maar woonde meer dan de helft van haar honderddriejarige leven in Frankrijk. Samen met de in 1998 gestorven Münevver Andaç...
Orhan Pamuk over een kastanjeboom en het Gezi-park in Taksim
Meer en meer kunstenaars en artiesten mengen zich in de publieke debat over de massale betogingen in het Gezi-park in Istanbul en in andere steden in Turkije. Orhan Pamuk is een van hen. Een kort artikel dat hij schreef naar aanleiding van de protesten verscheen...
Het Gezi-park in Taksim als weggeefboekhandel
‘Die Shakespeare, mag ik die meenemen?’ vraagt een jongen van in de twintig enthousiast. Hij komt met moeite boven het aanhoudende geroezemoes uit dat als een wolk tussen de bomen hangt. Sinds enkele dagen heeft het Gezi-park in het centrum van Istanbul behalve een provisorische kliniek en verschillende distributiepunten van eten, babyvoeding en hondenbrokken, ook een bibliotheek.
Leven als een boom
Op het Taksim-plein in het centrum van Istanbul wordt sinds enkele dagen geprotesteerd. Actievoerders verzetten zich tegen de plannen van de regering Erdoğan om het plein ingrijpend te herinrichten. Die plannen betekenen onder andere dat het huidige Gezi-park moet...
Bodrum als ballingsoord en het woelige leven in Çukurova – Verfilmde boeken op het Rode Tulp Filmfestival (5-9 juni 2013)
Het is moeilijk voor te stellen maar Bodrum, de Turkse badplaats waar ieder jaar tienduizenden toeristen hun vakantie doorbrengen, was tot ver in de twintigste eeuw een ballingoord. Op de plaats waar nu de hotels en resorts zijn neergeplant, stonden nog gewoon bossen. Wegen waren er nauwelijks. De bevolking leefde van de vis en het land. Er was te eten, maar ook niet veel meer dan dat. In 1925 arriveert Cevat Şakir Kabaağaçlı (1890-1973), auteur van romans en vooral korte verhalen. Toch pakt wat bedoeld was als strafmaatregel voor het schrijven van een artikel dat de politieke machthebbers in het verkeerde keelgat schoot, onverwacht heel anders uit…
Gevonden in vertaling: gedichten van Mehmet Yaşın
Een langs reizende Zwitserse dichter en vertaler raakt maar niet uitgepraat over de poëzie van Mehmet Yaşın. Turks kent hij niet, hij leest het werk van de op Cyprus geboren Yaşın (1958) in het Engels. Het is een van de twintig talen waarin Yaşıns poëzie is vertaald,...
Literaire wandelingen in Istanbul
Er zijn maar weinig straten in Istanbul te vinden waar niet eens een schrijver of dichter, een vertaler, uitgever of recensent doorheen gelopen is – de Turkse literaire traditie is lang, en de literaire wereld drukbevolkt. Veel plekken in de stad zijn daarom met...
Stad en land
Als er één thema is dat de moderne Turkse schrijvers heeft beziggehouden, dan is het wel de stad (en ‘stad’ staat in dat geval meestal voor Istanbul): de stad als vrijstaat van moderne dromen of als plek waar dromen in rook opgaan, als plek waar je verloren loopt of waar juist alle ogen voortdurend op je gericht zijn, de stad als alles wat een dorp niet is, en de stad als één groot dorp.
Orhan Pamuk en Umberto Eco in gesprek
Ter gelegenheid van haar honderdvijftigjarige jubileum organiseert de Istanbulse Bosporusuniversiteit dit jaar verschillende academische en culturele activiteiten. In dat kader vond er op 9 april een publiek interview plaats van Umberto Eco en Orhan Pamuk. Het...
Oğuz Atay in het Nederlands en het Duits
De roman Tutunamayanlar van Oğuz Atay gold jarenlang als een van de best bewaarde geheimen van de Turkse literatuur. Het meer dan zeshonderd pagina’s tellende debuut van Atay, dat in 1971/1972 werd uitgebracht – noodgedwongen in twee delen, want geen enkele uitgever...
Van Turkije naar Nederland en België – Wat is er vertaald?
Orhan Pamuk is zonder twijfel de bekendste schrijver uit Turkije. Zo bekend dat wel eens vergeten wordt dat de Turkse literatuur niet met hem begint, zelfs niet buiten Turkije. Ook voordat de romans van Pamuk in Nederland verschenen waren er al vertalingen van werk...
Romantische vlinders
Afgelopen donderdag ging De droom van de vlinder (Kelebeğin rüyası) in Nederlandse bioscopen in première. Eerder deze week werd de nieuwe film van Yılmaz Erdoğan ten doop gehouden in Istanbul met een grootse gala-avond. Zo’n tweeduizend gasten werden ontvangen in een...
Een roman die stroomt als een rivier
Een roman fleuve stond Ahmet Hamdi Tanpınar (1901-1962) voor ogen toen hij zich na zijn eerste gedichten, korte verhalen en kunstbeschouwingen in de jaren veertig waagde aan het schrijven van romans. Sereen, dat in 1948 als feuilleton in de krant Cumhuriyet verscheen...
Net verschenen: de roman ‘Sereen’ van Ahmet Hamdi Tanpınar
Na Het klokkengelijkzetinstituut is nu ook de beroemde tweede roman van Ahmet Hamdi Tanpınar in het Nederlands verkrijgbaar: Sereen. Het boek kwam in 1949 onder de titel Huzur in Turkije uit. Istanbul, 1939. De Tweede Wereldoorlog dreigt. Nuran heeft zojuist de stad...
Nieuwe rubriek: boeken in beeld
Schrijvers schrijven boeken, lezers lezen die. Maar waar blijft het boek op weg van schrijver naar lezer? Klik op de rubriek 'boeken in beeld' in de menubalk (of hier) voor een nieuwe fotoserie.
Twee literaire evenementen in Den Haag
Er staan twee nieuwe aankondigingen van literaire evenementen op de site. Beide kunt u vinden in de rubriek 'ondertussen in nederland'. Maar u kunt ook hier klikken voor meer informatie over optredens van de schrijfster Ece Temelkuran, en hier voor een korte...
‘Wilt u onze kinderen soms aan het roken krijgen?’ – Column van uitgever Can Öz
Dat is slechts een van de reacties die we de afgelopen weken van ouders hebben gekregen. In een verhaal van Küçük Pıtırcık (‘De kleine Nicolaas’) haalt Nicolaas weer eens kattenkwaad uit. Hij pikt een sigaar van zijn vader, gaat die stiekem in een hoekje zitten roken...
‘Het gedicht heeft zijn kleren uitgedaan’. Interview met Bejan Matur
In maart 2005 gaf het literaire tijdschrift Deus ex Machina een themanummer uit over literatuur uit Turkije. Ter gelegenheid daarvan werd de dichteres Bejan Matur geïnterviewd door de dichteres Hilde Keteleer.
Nazaten van Gırgır
Het was boekenbeurs in Istanbul, negen dagen lang. En zoals ieder jaar stonden de allerlangste rijen kopers voor de stands van de grote humoristische weekbladen: Penguen, Uykusuz, Leman. Dunne, gekleurde krantjes zijn het, zestien pagina’s op klein tabloidformaat, in...
De onbekende reportages van Yaşar Kemal
Vlak vóór het nieuwe jaar werd de schrijver Yaşar Kemal (1926) in het Franse consulaat in Istanbul geridderd tot Grand Officier dans l’Ordre National de la Légion d’Honneur. Het betekende een promotie voor Kemal, het pseudoniem van Kemal Sadık Göğçeli, die in 1983 al was benoemd tot de rang van commandeur. Generaal Georgelin, die Kemal de orde opspeldde, vermeldde in zijn toespraak dat de auteur de op een na hoogste onderscheiding werd toegekend vanwege zijn ‘uitzonderlijke literaire werk en zijn grootmoedige verdediging van de rechten van minderheden, […]
Een westers filter met heel kleine gaatjes
Er wordt in Turkije heel wat af vertaald. Maar wie een Istanbulse boekhandel binnenloopt op zoek naar een roman of dichtbundel uit Syrië, Irak, Iran, Armenië, Georgië, Bulgarije of Griekenland, komt meestal van een koude kermis thuis. De buurlanden staan nauwelijks in...
Het huis van de griplozen
Ingrijpende bouwwerkzaamheden aan panden in de binnenstad van Istanbul zijn vaak aanleiding voor gemor en protest - meestal omdat een historisch pand vertimmerd wordt tot hippe residans of luxe apart otel. Het gaat bij die zogenaamde stadssanering niet alleen om het...
‘De lanterfanter’ van Yusuf Atılgan
Er zullen niet veel auteurs zijn die twee van hun allereerste korte verhalen onder twee verschillende namen insturen voor een literaire wedstrijd, en voor beide worden bekroond. Het overkwam Atılgan in 1955. Zijn romandebuut, Aylak adam (‘De lanterfanter’), verscheen...
Şavkar Altınel en het ongeziene zwerven
Net in een tijd dat in Turkije het maatschappelijke debat over identiteit zijn weerslag vindt in literaire romans – want ook in Turkije wordt er veelvuldig gediscussieerd over nationale en individuele identiteiten; net ook in een tijd dat op de Turkse televisie voor de allereerste keer spotjes worden uitgezonden om literair werk aan de man te brengen […]
Tanpınar en de tijd
‘Ik sta niet in de tijd, / en ik sta er ook niet helemaal buiten.’ Het zijn misschien wel Tanpınars beroemdste regels, de eerste twee verzen van een van zijn gedichten. Ze prijken op zijn grafsteen, op een begraafplaats in Istanbul aan de oever van de Bosporus. Ahmet...
Schrijven aan de rand van de periferie – De romans van Mehmed Uzun
Duizenden mensen ging op 12 oktober 2007 de straat op in Diyarbakır, de grootste stad in Zuidoost-Turkije, met een overwegend Koerdische bevolking. De aanleiding: de uitvaart van de Koerdische auteur Mehmed Uzun (1953). Nog nooit, begon collega-auteur Yaşar Kemal zijn...
‘Elke roman die ik geschreven heb, heeft zijn beginpunt in de natuur’ – Een gesprek met Yaşar Kemal
In de zomer van 2006 interviewde ik schrijver Yaşar Kemal. Zijn roman Hüyükteki nar ağacı ('Granaatappelboom') was op dat moment net in het Nederlands uitgebracht. Op 28 februari overleed de schrijver in Istanbul. Hieronder het interview, dat verscheen in Armada....
De konijnen van Orhan Pamuk – Fictie en kritiek in Turkije
Beschaafd gejuich – zo laten de reacties in de Nederlandse pers zich het best omschrijven toen in 1998 de vertaling verscheen van Orhan Pamuks vierde roman, Het zwarte boek. Recensenten spraken over een weergaloos boek van een groot schrijver en prezen het als een...